Aktualności Aktualności

Ścieżka przyrodnicza SKRZYPOWY DÓŁ

Ścieżka przyrodnicza Skrzypowy Dół rozpoczyna swój bieg przy tablicy informacyjnej znajdującej się obok leśniczówki Leśnictwa Kluczkowice.

Po zapoznaniu się z przebiegiem jej trasy oraz z apelem leśników o kulturalne zachowanie się w lesie, udajemy się skrajem lasu w kierunku południowo-zachodnim. Po prawej stronie mijamy szkółkę leśną oraz pola uprawne. Na początku XX wieku rodzina Kleniewskich wybudowała tutaj tartak i młyn parowy, leśniczówkę oraz budynki gospodarcze w „stylu powiślańskim". Do chwili obecnej zachował się tylko widoczny na wzgórzu  budynek dawnej leśniczówki.

Przystanek 1
Drzewa
Po przejściu ok. 180 m dochodzimy do skrzyżowania dróg.
Stojąc przy młodniku zobaczymy z bliska młode okazy drzew, wchodzących w skład górnego piętra lasu grądowego (dąb szypułkowy, lipa drobnolistną, grab pospolity, klon zwyczajny). Na trasie napotkamy również osikę, brzozę brodawkowatą, czereśnię oraz wiązy - drzewa, które w lasach grądowych stanowią domieszkę w górnym piętrze lasu. W dolnej warstwie drzewostanu zwanej podszytem, oprócz młodych okazów wymienionych gatunków, występują także: jabłoń, okazałe leszczyny, niekiedy wierzba iwa.
Dalej, na skrzyżowaniu, skręcamy w prawo, a następnie w lewo w kierunku przystanku nr 2.

Przystanek 2
Rośliny zielne


Wędrówka ścieżką przyrodniczą Skrzypowy Dół najciekawsza jest wiosną, kiedy kwitnie runo leśne. Runo lasów grądowych odznacza się bogactwem gatunkowym i zróżnicowaniem sezonowym. Termin kwitnienia roślin zielnych uzależniony jest od rozwoju liści drzew i ocienienia dna lasu. Wczesną wiosną możemy spotkać tu kwitnącego zawilca gajowego, zawilca żółtego ziarnopłon wiosenny. Nieco później - w maju - kwitną: gajowiec żółty, czworolist pospolity, marzanka wonna. Wędrując ścieżką przyrodniczą w runie leśnym można spotkać również: podagrycznik pospolity, dąbrówkę rozłogową, kopytnik pospolity, narecznicę samczą, groszek wiosenny, konwalijkę dwulistną, szczawik zajęczy, kokoryczkę wielokwiatową, gwiazdnicę wielkokwiatową i inne.
Idąc dalej drogą podziwiamy po lewej stronie wzgórze porośnięte wiosną łanem zawilców. Dochodzimy do skrzyżowania dróg, gdzie na przystanku nr 3 skręcamy w lewo.

Przystanek 3
Krzewy


Idąc w kierunku wschodnim możemy zapoznać się ze składem gatunkowym warstwy krzewów. Na trasie spotkamy leszczynę oraz podrost klonu, grabu, lipy, rzadziej kruszynę, trzmielinę, jabłoń, jarzębinę i czeremchę. Ciekawostką są tu okazałe egzemplarze dęba czerwonego – gatunku obcego pochodzenia, sztucznie tu wprowadzonego.
Od skrzyżowania dróg ścieżka prowadzi systemem wąwozów. Najpierw drogą wcinającą się w dno szerokiej doliny z płaskim dnem i łagodnymi zboczami. Następnie dolina zwęża się, ściany stają się bardziej strome. Po prawej stronie widoczne jest wcięcie w zboczu doliny. Biegła nim droga do dawnego folwarku Maszów. Obecnie rośnie tam las.
Dalej, po lewej stronie ścieżki, zobaczymy uchodzący do doliny wąwóz.

Przystanek 4
Wąwozy

Wąwóz jest to sucha dolina o wąskim, nierównym dnie i stromych zboczach. Powstaje w obszarze występowania skał mało zwięzłych (głównie lessów), pozbawionych okrywy roślinności leśnej, na skutek erozji wodnej zachodzącej podczas spływów wód z roztopów lub deszczów nawalnych.
Idąc dalej miniemy jeszcze kilka mniejszych wąwozów po lewej stronie.


Wąwozy powstają również w miejscach, gdzie droga wcinała się w lessowe zbocze tworząc głębocznicę lessową. Proces ten możemy obserwować w miejscu dawnego skrzyżowania dróg obok przystanku nr 5. W wyniku erozji wodnej w miejscu dawnej głębocznicy lessowej powstał kocioł sufozyjny. Osuwające się ściany wkrótce zamienią dawną drogę w malowniczy wąwóz.

Przystanek 5
Stare drzewa i martwe drewno w lesie


Na trasie ścieżki przyrodniczej możemy spotkać stare drzewa z dziuplami i obumierającymi gałęziami, a także drzewa stojące, lecz już martwe. Są one środowiskiem życia licznych tzw. saproksylobiontów, czyli organizmów związanych pokarmowo lub środowiskowo z martwym drewnem. Wśród nich dużą grupę stanowią owady, a także grzyby, śluzowce, porosty oraz rośliny wyższe. Wiele gatunków owadów żyje tylko na zamierających i martwych drzewach stojących. Przykładem mogą być gmachówki – duże leśne mrówki, które silnymi szczękami i ostrymi zębami drążą w drewnie korytarze tworząc oryginalne gniazda. Pozostałości takiego gniazda zobaczymy w złamanym drzewie na przystanku nr 5.

W starych drzewach możemy zobaczyć dziuple, które dają schronienie ptakom, ssakom i bezkręgowcom.
Dalej, za skrzyżowaniem dróg, gdzie ścieżka przyrodnicza łączy się ze spacerową znakowaną na zielono, można zobaczyć powalone drzewo będące w końcowej fazie rozkładu.
Drzewo, które obumiera najpierw butwieje, potem murszeje, a na samym końcu gnije. W naszych warunkach klimatycznych całkowity rozkład martwych drzew następuje w okresie od kilkunastu do kilkudziesięciu lat. Przewrócone kłody próchniejącego drzewa mogą służyć płazom i gryzoniom za schronienie.

Przystanek 6
Skrzyp zimowy

Podążając dalej warto zwrócić uwagę na powolnie obumierające smukłe wierzby. Ścieżka dochodzi do rozwidlenia dróg, gdzie możemy podziwiać stanowisko skrzypu zimowego. Szczególnie efektownie wygląda on zimą, kiedy jest jedynym zielonym akcentem w wąwozie.
Następnie ścieżka skręca w lewo. Wspinając się w górę można obserwować początkowy etap rozwoju głębocznicy lessowej oraz skład gatunkowy runa leśnego.

Przystanek 7
Krajobraz kulturowy Wrzelowieckiego Parku Krajobrazowego

Po wyjściu z lasu ścieżka skręca w lewo. Podążając wzdłuż ściany lasu możemy podziwiać krajobraz kulturowy -  mozaikę sadów, pól uprawnych i zadrzewień, wśród których rozlokowane są gospodarstwa sadownicze. Najładniej jest tu wiosną podczas kwitnienia sadów.

Przystanek 8
Stadia rozwojowe form erozji wąwozowej

Po przejściu ok. 230 m dochodzimy do następnej krzyżówki dróg, gdzie ścieżka skręca w prawo. W miejscu tym zbiera się woda opadowa spływająca z sadów. Następnie płynie w głąb lasu, rzeźbiąc w kilkumetrowej warstwie lessu wąwóz. Obserwując różne stadia rozwojowe form erozji wąwozowej należy zachowywać się bardzo ostrożnie. Oglądany wąwóz jeszcze w 1996 r. był płytką głębocznicą lessową, o czym świadczą zarośnięte górne ściany wąwozu. Była to droga biegnąca w kierunku dawnego folwarku Maszów. Pozostałości tej drogi i wylot wąwozu możemy obserwować na przystanku nr 5.
Następnie ścieżka podąża drogą polną wśród sadów, otoczona z obu stron oryginalnym żywopłotem grabowo-brzozowym. Po lewej stronie mijamy drewniany dom i dochodzimy do skrzyżowania dróg znajdującego się w wąwozie. Obok przystanku nr 9 skręcamy w lewo.

Przystanek 9
Odsłonięcia skalne

Zatrzymujemy się obok skarpy, na której rośnie lipa. Można wyróżnić tutaj interesujący profil, ukazujący budowę geologiczną. Na przekroju widzimy m. in. warstwę lessu i gliny zwałowej, na których mogą wykształcić się żyzne gleby. W jednej z warstw dostrzeżemy liczne jamki zrobione przez pszczoły, które można zobaczyć wczesną wiosną.
Dalej ścieżka wije się wraz z wąwozem w kierunku odkrywki skał węglanowych.

Przystanek 10
Odkrywka skał węglanowych

Zatrzymując się przed odkrywką skał węglanowych obserwujemy skały podścielające warstwy lessu. Mając w pamięci profil z poprzedniego przystanku i obserwując odkrywkę, możemy prześledzić budowę geologiczną centralnej części Wrzelowieckiego Parku Krajobrazowego.
Idąc dalej w kierunku ujścia wąwozu, wiosną można zobaczyć bielejące w runie leśnym skały opok i margli. Na szczycie góry po prawej stronie zobaczymy również starą lipę. Dalej na rozwidleniu dróg skręcamy w prawo. W połowie czerwca możemy podziwiać tu kwitnące parzydło leśne. Na następnym skrzyżowaniu (przystanek nr 1) skręcamy w prawo. Idąc wzdłuż ściany lasu dochodzimy do tablic informacyjnych, gdzie ścieżka przyrodnicza kończy swój bieg.

Źródło: Wrzelowiecki Park Krajobrazowy – przewodnik przyrodniczy